Egzaminy zawodowe w więzieniu

Szkoły w zakładach karnych 

Przy zakładach karnych funkcjonuje 18 Centrów Kształcenia Ustawicznego, które działają na terenie 20 jednostek penitencjarnych. Centra Kształcenia Ustawicznego są placówkami publicznymi i realizują takie same podstawy programowe oraz programy nauczania jak szkoły „wolnościowe”. Jednym z nich jest CKU działające w Areszcie Śledczym w Warszawie-Białołęce, które realizuje w swojej filii w Oddziale Zewnętrznym w Stawiszynie kwalifikacyjny kurs zawodowy stolarza – wytwarzanie wyrobów stolarskich. Szkoły przywięzienne zapewniają możliwość kształcenia osadzonych na wszystkich poziomach edukacyjnych, tj. podstawowym, gimnazjalnym, średnim, policealnym. W ubiegłym roku szkolnym uczyło się w nich ponad 4 tysiące osadzonych. Największą grupę stanowili słuchacze kwalifikacyjnych kursów zawodowych w 15 zawodach i specjalnościach. Szkoły przywięzienne dysponują niezbędną bazą dydaktyczną zarówno w zakresie kształcenia ogólnego jak i do prowadzenia praktycznej nauki zawodu a całe wyposażenie techniczne wspomagające proces kształcenia jest na bardzo wysokim poziomie. Dlatego m.in. na kurs stolarza w Oddziale Zewnętrznym w Stawiszynie chętnie zgłaszają się osadzeni niemal z całej Polski, co pozwala w 100% wykorzystać możliwości edukacyjne CKU.  

Nauczanie elementem resocjalizacji

Analizując proces niedostosowania społecznego osób skazanych na karę pozbawienia wolności, jednym z bardzo widocznych symptomów wykolejenia jest zachwianie procesu edukacji: liczne niepowodzenia szkolne, absencja szkolna, a nawet porzucenie nauki już na poziomie szkoły podstawowej czy też gimnazjalnej. Istnieje zatem wysoce uzasadniona potrzeba prowadzenia nauczania wśród osób skazanych. Wynika ona z kilku przesłanek. Po pierwsze, jest pewna grupa skazanych, która nie posiada nawet wykształcenia podstawowego. Brak wykształcenia zamyka im drogę do zdobycia w przyszłości odpowiedniego zawodu. Po drugie, zdobycie i uzupełnienie wykształcenia daje duże szanse na skuteczną readaptację społeczną. Jednym z celów przywięziennej oświaty jest jak najlepsze przygotowanie osadzonego do powrotu na wolność, a co za tym idzie wyposażenie go w umiejętności, które pozwolą mu podjęcie pracy zarobkowej. Po trzecie, nauka poprzez organizację czasu skazanym zmniejsza efekt prizonizacji i wtórego analfabetyzmu. Inaczej mówiąc brak odpowiedniego wykształcenia i posiadania konkretnego zawodu w dużym stopniu pozbawia człowieka możliwości zdobycia i utrzymania pracy, a co się z tym wiąże – również środków na swoje utrzymanie. Dlatego właśnie dużą szansą dla osadzonych są kwalifikacyjne kursy zawodowe, które stanowią nową pozaszkolną formę kształcenia ustawicznego. Umożliwiają one bowiem w dość krótkim czasie uzyskanie lub uzupełnienie kwalifikacji w danym zawodzie oraz przystąpienie i pozytywne zaliczenie egzaminu końcowego potwierdzonego dyplomem honorowanym w całej Unii Europejskiej.

Nauczanie w czasach pandemii

Rok szkolny 2020/2021 był specyficzny w całej branży edukacyjnej. W związku z trwającą pandemią koronawirusa, w Oddziale Zewnętrznym w Stawiszynie zmodyfikowano proces dydaktyczny. Osadzeni w Stawiszynie podobnie jak inni uczniowie, kształcili się m.in. w modelu hybrydowym. COVID-19 był przyczyną wprowadzeniu wielu zmian organizacyjnych w działalności Centrów Kształcenia Ustawicznego, jednak nie miało to wpływu na skuteczność i poprawność procesu kształcenia. Potwierdzeniem efektywności i jakości pracy szkół są pozytywne wyniki sprawdzianów i egzaminów zewnętrznych uzyskiwany przez słuchaczy kończących szkoły. Miejmy nadzieję, że tegoroczne wyniki egzaminów końcowych będą również satysfakcjonujące dla wszystkich.    

Egzamin państwowy

Centra Kształcenia Ustawicznego prowadzone przy jednostkach penitencjarnych podlegają ocenianiu zewnętrznemu, co pozwala obiektywnie zdiagnozować poziom wiedzy i umiejętności słuchaczy na kwalifikacyjnym kursie zawodowym. Istotą oceniania jest to, że wszyscy zdający rozwiązują te same zadania przygotowane przez okręgowe komisje egzaminacyjne a rozwiązania zadań oceniają egzaminatorzy, według jednolitych w całym kraju kryteriów. Egzamin, to niezbędny warunek otrzymania dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe. 

Pierwszy egzamin w roku szkolnym 2020/2021 dla słuchaczy kwalifikacyjnego kursu zawodowego stolarza w Oddziale Zewnętrznym w Stawiszynie, odbyły się 8 czerwca 2021. Egzamin ten obejmował część teoretyczną. Prowadzony był pod nadzorem Centralnej Komisji Egzaminacyjnej. W trakcie egzaminu zastosowano wszystkie elementy reżimu sanitarnego. Egzamin odbywał się etapami, w małych, maksymalnie 4. osobowych grupach. Prowadzony był w formie zdalnej. Nad przebiegiem egzaminu czuwali członkowie komisji egzaminacyjnej. Do egzaminu teoretycznego przystąpiło łącznie 14 skazanych. Każdy miał do swojej dyspozycji oddzielne stanowisko komputerowe – przydała się więc również wiedza z zakresu obsługi komputera i informatyki. Mimo, że egzamin w tej formie realizowany był po raz pierwszy, wszyscy byli w dobrych nastrojach i bez większego trudu przystąpili do rozwiązywania zadań. Dotychczasowe egzaminy zawodowe potwierdziły dobre przygotowanie słuchaczy kończących naukę na kwalifikacyjnych kursach zawodowych. Miejmy nadzieję, że również w tym wyjątkowym ze względu na pandemię roku szkolnym, poziom nauczania był wysoki co pozwoli na przystąpienie do kolejnych egzaminów. Osadzonych kończących naukę w CKU przy Oddziale Zewnętrznym w Stawiszynie czeka niebawem jeszcze jedna runda do uzyskania dyplomu potwierdzającego nabyte umiejętności zawodowe – egzamin praktyczny.  

„Wszystko, czego się dotąd nauczyłeś, zatraci sens, jeśli nie potrafisz znaleźć zastosowania dla tej wiedzy”

Pełne dwa semestry kwalifikacyjnego kursu zawodowego w zawodzie stolarza to czas zdobywania nowych doświadczeń, umiejętności praktycznych, nauki wytwarzania wyrobów stolarskich, łączenia wiedzy teoretycznej z działaniami mającymi konkretny efekt końcowy. Celem zdobywania wiedzy w warunkach izolacji penitencjarnej nie jest wypełnienie wolnego czasu, zadowolenie nauczyciela czy wychowawcy penitencjarnego, ale zaspokojenie potrzeby życiowej, zdobycie nowych kalifikacji i lepszych perspektyw na przyszłość. Dlatego właśnie nauczanie skazanych, a w szczególności przygotowanie ich do podjęcia pracy zawodowej po odbyciu kary, jest jednym z podstawowych elementów oddziaływań penitencjarnych. Wysoki poziom kształcenia, dbałość o wysoką jakość szkolenia praktycznego, dostosowywanie oferty edukacyjnej do potrzeb rynku zewnętrznego, są traktowane priorytetowo w realizowanych programach Służby Więziennej. Oby każdy absolwent, po zakończeniu nauki i po opuszczeniu zakładu karnego, potrafił w konstruktywny sposób wykorzystać zdobytą wiedzę, z korzyścią dla siebie i dla całego społeczeństwa.  

Opracowanie: ppor. Marek Pikulski